रायगडची हिरकणी (पोवाडा)–शाहीर खेतर सखाराम चव्हाण

रायगडची सांगतो थोरी--ऐका तुम्ही सारी गोष्ट एक घडली त्या रायगडला----

ऐकताना नवल वाटे मजला--सुरवात करतो पोवाडयाला -जी-जी---(१)

छत्रपती होते गडवरी--पुनव कोजागिरी--समारंभ घनदाट भरला

आनंदाने गड सारा फुलला---किती वर्णावे प्रसंगाला --जी---जी (२)

एक खेडे होते शेजारी--गड पायतारी---गौळी लोक रहात होती गावाला---

नित जाती दूध विकण्याला--नेहमीचा परीपाठ त्यान्‌ला-जी-जी---(३)

गौळी लोक गेले गडावरी--दूध डोईवरी --हाळी ते देती गिरायकाला --

झटदिशी दूध विकण्याला---विकून ते येती परत घरला जी--जी (४)

चाल दुसरी

त्याच गावी होती गौळण -- नाव तिचे हिरा हे जी जी

बेगीबेगी निघाली गडावरी -- काढुनीया धारा हे जी-जी

दुसरी गौळण बोलती तीला--झाल का ग हिरा हे जी-जी

हिरा म्हणते तुम्ही जा पुढे-येती मी उशीरा हे जी-जी

पाळण्यात बाळ घालूनी --लावीते निजरा हे जी-जी-

चाल तिसरी-हिरा बाळाला झोपविते

हिरा बोले निजनिज बाळा-तुला लागू दे आज डोळा

गडावरी गौळ्याचा मेळा--दूध विकाय झाले गोळा

कोजागिरी पुनवेचा सोहळा-मला जावू दे लडीवाळा

चाल पहिली

हिरा गौळण निघाली गडावरी--चरवी डोईवरी

जाता जाता सांगे म्हातारीला --झोक्यामधे बाळ झोपवीला

उठला तर घेवून बसा त्याला-दिस मावळायला येते घरला जी (५)

चाल तिसरी

हिराबाई गेली गडावरी--दूध घेणारी पांगली लोक सारी

दूध घ्या हो म्हणती कुणी तरी-आशी हाळी देती गडावरी

दिस मावळून गेला बगा तरी-हिरा दूध विकण्याची गडबड करी

निघाया घरला जी-जी (६)

चौकीदार दरवाज्यावरी-दिस मावळाय दार बंद करी

हीरा आली दरवाजावरी-पहाती हालवून दारे सारी

चौकीदार होते शेजारी-हिरा बोले त्याना सत्वरी

मला जायाच हाय बगा घरी-बाळ माझा तान्हा हाय घरी

कुनी न्हाय घियाला जी-जी (७)

चौकीदार तिची समजूत करी-महाराजांचा हुकूम आमच्यावरी

आम्ही हूकमाचे ताबेदारी-आशी गोष्ट गेली त्यांच्या कानावरी

न्हेत्याल टकमक टोका वरी-मुकू प्रानाला जीर हे जी-जी (८)

हिराबाई विनंत्या करी--पण ऐकेना पहारेकरी

हिरा मनात कष्टी भारी--बाळ दिसे तीच्या समोरी

हिरा गडावर घिरटया मारी--फिरुनी वाटेचा शोध ती करी

आवरी मनाला जी-जी (९)

चारी बाजूला मारुन फेरी-भरली उबळ मायेची उरी

गाय वासराला चुकली पाखरी--पक्षा सारखी मारावी भरारी

पडती डोळ्यातून आसवाच्या सरी-दुध न्हाय तिजला-जी-जी (१०)

ठाम विचार केला अंतरी--हिराबाई गेली बगा कडयावरी

म्हणे देवा तू धाव लौकरी - आले संकट माझ्यावरी

माझे रक्षण तूच आता करी-विनवी देवाला जीर हे जी-जी (११)

कडयावरुन खाली ती उतरी-उतरताना पाय तिचा घसरी

तरी धिरान तोल सावरी-झाडाझुडुपांचा ती आसरा करी

गेली तळाला जीर हे जी-जी (१२)

चाल १ ली

हिराबाई गेली तेव्हा घरी--बाळ मांडीवरी

शेजारीण घेवून बसली बाळाला-हिराने उचलुन घेतला त्याला

पोटाशी धरुन कुरवाळीला --आईला पाहून बाळ हासला जी-जी (१३)

हीच गोष्ट कळाली गडावरी--लोक नवल करी---

छत्रपती शिवाजी महाराजांन्‌ला-हकीगत सांगी लोक त्यान्‌ला

हिराने गड सर केला जीर हे जी-जी (१४)

छत्रपती हिरा सामोरी--उभी दरबारी

महाराजानी बक्षीस दिले तिजला-त्याच कडयावरी बुरुज बांधला

हिराचे नाव दिले बुरजाला-हिरकणीचा बुरुज म्हणती त्याला

हिराचा पोवाडा संपवीला जीर हे जी-जी (१५)

खेतर शाहीर कविता करी-करुनी शाहिरी---

श्रद्धांजली वाहतो हिराबाईला-सीमा नाही तीच्या धाडसाला

मानाचा मुजरा छत्रपतीला-नमस्कार करतो मंडळीला जी (१६)